Przyprawy i Zioła

Działanie i zastosowanie:

Suszone kwiaty zawierają olejek eteryczny, flawonoidy, cukry, kwasy organiczne, sole mineralne i inne związki. Kwiat akacji działa żółciopędnie, moczopędnie, rozkurczowo i uspokajająco. Stosuje się je w niedoczynności wydzielniczej nerek i zaburzeniach wydzielania żółci. Również w niewydolności krążenia i powstałych na tym tle obrzękach.

ALPINIA LEKARSKA / GALANGAL
(Alpinia officinarum)

Alpinia lekarska jest rośliną z rodziny imbirowatych wywodzącą się z południowo-wschodniej Azji z rejonu Indochin. Tworzy grube, płożące się pędy dochodzące do 2 m długości, okalane wąskimi, lancetowatymi liśćmi, jednak najbardziej ceniona jest za mięsiste kłącze, które znalazło zastosowanie w ziołolecznictwie oraz gastronomii. Zalecane przez ajurwedę jako środek na niestrawność, przez świętą Hildegardę uznawane było za panaceum na wszelkie choroby serca. Korzystne działanie kłącza alpinii na zdrowie potwierdziły wykonane współcześnie badania laboratoryjne. Obecnie gałgant uprawiany jest na skalę przemysłową na Sri Lance, w Wietnamie, Indiach i w Tajlandii, bywa wykorzystywany masowo w farmaceutyce oraz przetwórstwie spożywczym. Wysuszony i zmielony tworzy galangal, czyli aromatyczną przyprawę używaną w kuchni indyjskiej. Alpinia wyróżnia się pikantnym, wyraźnie pieprzowym smakiem z lekką nutą goryczy. W Europie stanowi popularny składnik wódek smakowych, m.in. polskiej „gorzkiej żołądkowej”.


SUROWIEC: kłącze alpinii (rhizomaalpiniae)

Zawiera galganol, alpinol i liczne żywice. Posiada tłuszcze, cukry, czerwone garbniki i znaczne ilości skrobi, dochodzące do 20-30%.


DZIAŁANIE

Kłącze alpinii obfituje w substancje czynne wspomagające prawidłowe funkcjonowanie układu trawienia. Pobudza wydzielanie śliny i soku żołądkowego, stymuluje produkcję żółci oraz przeciwdziała bolesnym skurczom żołądka i jelit. Jednocześnie wykazuje silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, działa rozgrzewająco na organizm i kojąco na zmysły, ułatwiając walkę ze stresem. Olejki i żywice obecne w galangalu łagodzą objawy reumatyzmu, gaszą ogniska zapalne w obrębie mięśni i stawów. Ponadto najnowsze badania ujawniły, że regularne przyjmowanie alpinii wspomaga redukcję masy ciała, przyspiesza odchudzanie i umożliwia trwałą utratę zbędnych kilogramów, jak również redukcję nadmiaru trójglicerydów we krwi.

Anyż gwiazdkowaty to popularne ziele znane już od czasów starożytnych systemów medycznych: chińskiego i indiańskiego. Jego owoce mają charakterystyczny zapach, podobny nieco do zapachu kminku, lecz bardziej intensywny i słodkawy.

Arcydzięgiel znajduje szerokie zastosowanie w przypadku zaburzeń trawienia, wzdęciach, biegunkach, kolkach, stanach zapalnych jelit (środek wzmagający wydzielanie soku żołądkowego, wiatropędny i żółciopędny).

Arnika górska, znana również jako kupalnik, pomórnik lub tranek górski, to chroniona roślina z gatunku astrowatych występująca przede wszystkim w lasach iglastych i na obrzeżach zagajników w rejonach podgórskich i górskich. W Polsce spotykana bywa również na Podlasiu, Suwalszczyźnie i Pomorzu. Zbiór dziko rosnących roślin jest zabroniony, dlatego do celów ziołolecznictwa wykorzystuje się kwiaty hodowane, choć jej uprawa jest bardzo trudna i kosztowna. Z tego powodu w fitoterapii zastosowanie znajdują niekiedy korzenie spokrewnionej z nią, za to bardziej rozpowszechnionej, arniki łąkowej.

Babka lancetowata jest niezwykle pospolitym gatunkiem byliny. Spotkać ją można na całym świecie, choć najgęściej porasta kraje strefy umiarkowanej na półkuli północnej. W Polsce występuje powszechnie jako chwast porastający łąki, pastwiska, przydroża, trawniki i pola. Wyróżnia się wąskimi, wydłużonymi liśćmi ułożonymi w kształcie rozety – to właśnie ta część rośliny wykazuje właściwości lecznicze. Już w starożytności sok z babki stosowano jako antidotum na ukąszenia jadowitych pająków i węży, a w wiekach średnich liście przykładano do złamanych lub opuchniętych kończyn.

Dzięki wysokiej zawartości substancji śluzowych nasiona babki płesznik stanowią doskonały środek przeczyszczający dla dzieci i niemowląt. Pobudzają perystaltykę jelit, działają osłonowo na układ pokarmowy, nie podrażniają błony śluzowej żołądka i jelit. Ponadto wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwkaszlowe, ułatwiając wykrztuszanie wydzieliny zalegającej w płucach i górnym odcinku dróg oddechowych.

Brahmi inaczej bakopa drobnolistna (Bacopa monnieri) to znane i niezwykle cenione ziele medycyny Ajurwedyjskiej. Zalecane w stanach wzmożonego wysiłku poznawczego, na poprawienie pamięci i koncentracji, w stanach obniżonego nastroju oraz dla osób starszych wykazujących objawy dezorientacji lub rozkojarzenia. Brahmi (wym. brami) wspiera prawidłową pracę układu nerwowego i przywraca jego naturalną równowagę. Ze względu na właściwości antyoksydacyjne, adaptogenne i stymulujące procesy regeneracyjne, ziele bakopy może być stosowane pomocniczo w rekonwalescencji po przebytych udarach i urazach mózgu.

Bacopa monnieri wpływa korzystnie na funkcjonowanie struktur mózgu związanych z procesami pamięci – takich jak hipokamp oraz na zdolność do tworzenia nowych połączeń synaptycznych. Zwiększa koncentrację uwagi i wspiera procesy uczenia się.

Brahmi to jedna z najczęściej stosowanych roślin w tradycyjnej medycynie Ajurwedyjskiej. Tradycyjnie używano jej jako środek polepszający pamięć i koncentrację, “rozjaśniający umysł”, a także ceniono ją ze względu na właściwości chroniące układ nerwowy przed negatywnymi skutkami starości.

Ziele bakopy drobnolistnej działa również przeciwstresowo i rozluźniająco, znosi napięcie i wpływa korzystnie na dobrostan psychiczny. Przywraca harmonię i przynosi ulgę przy nadmiernym zmęczeniu.

DZIAŁANIE

Kora berberysu działa odkażająco na drogi moczowe, przyspiesza i zwiększa wydzielanie moczu, a tym samym zmniejsza objętość płynów zalegających w organizmie. Pomaga obniżyć ciśnienie tętnicze krwi, zmniejszyć obrzęki i opuchlizny. Korzystnie wpływa na działanie układu krążenia, wspomagając pracę serca. Jednocześnie przyspiesza procesy trawienia zachodzące w organizmie, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Ułatwia przyswajanie treści pokarmowych oraz poprawia metabolizm. Wspiera pracę wątroby i woreczka żółciowego, jak również przyspiesza wydzielanie żółci. Jednocześnie wykazuje właściwości powlekające błony śluzowe, chroniąc przewód pokarmowy i układ oddechowy przed podrażnieniami. Poprawia naturalną odporność organizmu i stymuluje funkcjonowanie wrodzonych i nabytych mechanizmów obronnych przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.


ZASTOSOWANIE

Medycyna ludowa zaleca stosowanie kory berberysu przede wszystki, w chorobach układu pokarmowego wywołanych przez wirusy i bakterie, jak również pasożyty wewnętrzne. Napary z surowca przynoszą ulgę w biegunkach (również krwawych), bolesnych skurczach jelit oraz towarzyszącym im wymiotom. Redukują gorączkę, hamują procesy zapalne, przeciwdziałają rozwojowi infekcji. Równocześnie zwiększają apetyt, wspomagają działanie leków konwencjonalnych na wątrobę i woreczek żółciowy. Wspomagająco w kuracjach detoksykujących, kamicy żółciowej, marskości wątroby i niewydolności tego narządu. Ponadto wyciągi z kory berberysu zmniejszają obrzęki, obniżają ciśnienie krwi i zapobiegają niemiarowej pracy serca. Odkażają organizm od środka, wspomagają walkę z pasożytami wewnętrznymi i zapobiegają nawrotom infekcji.

Bertram – mielony korzeń 50g  (Anacyclus Pyretherum)

Roślina występuje w krajach śródziemnomorskich i jest jedną z najważniejszych przypraw w diecie św. Hildegardy.
Bertram oprócz walorów smakowych wykazuje również wg Św Hildegardy pozytywny wpływ na organizm człowieka, przede wszystkim ma pozytywny wpływ na układ nerwowy, na mózg. Stosowany regularnie przeciwdziała chorobie Alzcheimera, poprawia zdolności myślowe, poprawia jakość pracy mózgu. Bertram stosowany jest również w chorobach opłucnej.

 
Podstawowe zalety bertramu:

*     zapobiega niedoborom składników odżywczych

*     jest odpowiedzialny za przyswajanie witamin

*     dzięki anacyklinie i pyretrynie chroni organizm.

*     wspomaga dobre trawienie

*     wzmacnia organizm

*     oczyszcza jelita z resztek niestrawionego pokarmu

*     poprawia koncentrację i wzmacnia umysł   
  
 
Zastosowanie:

*     Hildegarda polecała dodawać do każdej potrawy 1-3 szczypty

Kraj pochodzenia: Maroko

Zastosowanie
Czarny bez wspomaga leczenie zakażeń dróg moczowych, zapobiega uporczywym zaparciom oraz łagodzi bóle zębów i migreny. Stosowany wewnętrznie działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Osobom posiadającym cerę uczynkową lub tłustą zaleca się przemywanie twarzy naparem z czarnego bzu raz dziennie, ponieważ wykazuje właściwości ściągające skórę i złuszczające martwy naskórek.

Kwiaty i owoce czarnego bzu działają napotnie i przeciwgorączkowo. Posiadają właściwości wykrztuśne - ułatwiają pozbywanie się wydzieliny zalegającej w płucach i oskrzelach. Wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne, poprawiają krążenie krwi i rozszerzają naczynia wieńcowe. Ponadto przyspieszają diurezę i ułatwiają pozbywanie się z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii, jak również łagodzą skurcze mięśni gładkich, z których zbudowany jest przewód pokarmowy i drogi moczowe. Napary z kwiatu bzu czarnego stosowane zewnętrznie działają przeciwobrzękowo i antyseptycznie, pomagając w pozbyciu się trądziku i przyspieszając gojenie drobnych ran. Regularne aplikacje na twarz rozjaśniają cerę i pomagają pozbyć się przebarwień.

Bluszczyk kurdybanek zalecany jest przy niestrawności, uporczywych zaparciach oraz przy problemach z prawidłowym wchłanianiem składników pokarmowych przez organizm. Jego działanie ochronne na miąższ wątroby łagodzi dolegliwości związane z marskością tego organu oraz wspomaga leczenie jego stanów zapalnych. Pośrednio zmniejsza dolegliwości spowodowane przez przewlekłe choroby skórne takie jak łojotok, egzema czy trądzik (również zmiany będące efektem alergii). Ponadto bluszczyk sprawdza się jako skuteczny środek ułatwiający pozbywanie się śluzu i wydzieliny ropnej z płuc i górnych dróg oddechowych przy przeziębieniach, zapaleniach oraz nieżytach alergicznych. Ułatwia oddychanie podczas napadów zadyszki oraz u astmatyków.

Kwiat chabru bławatka wykazuje dużą skuteczność w likwidacji obrzęków ciała spowodowanych chorobami układu moczowego (m.in. powstałych na tle nerczycowym) oraz niewydolnością krążenia. Zapobiega kamicy moczowej i zapobiega zaleganiu płynów ustrojowych w tkankach. Może być stosowany pomocniczo w stanach zapalnych kłębków i miedniczek nerkowych oraz jako jeden ze składników mieszanek wspomagających działanie dróg żółciowych. Zewnętrznie odwar z kwiatów bławatka zaleca się w stanach zapalnych oczu, powiek i spojówek. Zmniejsza wrażliwość na ostre światło i różnego rodzaju promieniowanie (m.in. słoneczne czy emitowane przez monitory lub telewizory), jak również łagodzi stany zapalne błon śluzowych. W formie płukanki do włosów ułatwia pozbycie się łupieżu i przyspiesza gojenie zmienionej chorobowo owłosionej skóry głowy.

Liście bobrka polecane są w dolegliwościach wywołanych niedostatecznym wydzielaniem soków trawiennych, w anemii, przy braku apetytu i niestrawności. Przeciwdziałają krzywicy i wzbogacają organizm w naturalne sole mineralne i witaminy, dlatego stosuje się je w awitaminozie, szkorbucie i stanach ogólnego osłabienia organizmu. Ponadto wykazuje korzystne działanie w reumatyzmie i bólach migrenowych, a w połączeniu z innymi ziołami - przyspiesza odrobaczanie. Można go używać pomocniczo w łagodzeniu dolegliwości spowodowanych żółtaczką.

To drobna krzewinka o wysokości od 15 do maksymalnie 60 cm wywodząca się z rodziny wrzosowatych i występująca powszechnie w borach sosnowych, świerkowych i jodłowych w strefie klimatu umiarkowanego i chłodnego. Kwitnąca na biało roślina wydaje czerwone, kwaśne jagody wykorzystywane w sztuce kulinarnej do produkcji wytrawnych przetworów stanowiących niezastąpiony dodatek do mięs, jednak w medycynie tradycyjnej za podstawowy surowiec zielarski uważa się jej liście, zbierane wiosną lub wczesną jesienią.